ADLİ PARA CEZASI NEDİR?
Adli para cezası, hukuki bir yaptırım olarak, bir suçtan dolayı mahkum olan bir kişiye belirli bir miktarda para ödeme cezasıdır. Bu ceza, hapis veya diğer yaptırımların alternatifi olarak verilebilmektedir. Adli para cezası genellikle suçun türüne, suçun ciddiyetine, kişinin mahkumiyet öncesindeki suç kaydına ve mahkumun gelir düzeyine göre belirlenir.

Bu noktada karıştırılmaması gereken husus adli para cezasının idari para cezasından farkıdır. Her ne kadar adli para cezası da idari para cezası da halk arasında para cezası olarak genel ifade edilmekte ise de uygulama esasları ve birçok yönden birbirinden ayrılmaktadır. İdari para cezalarına ödenmediği takdirde yalnızca faiz işleyecek ve icra işlemleri uygulanacakken adli para cezası ödenmediği takdirde, hapis cezasına çevrilebilmektedir. Bu yazımızın konusu da adli para cezasının kamuya yararlı işte çalıştırmaya çevrilmesidir. Dolayısıyla yazının devamında para cezası ile bahsedilen adli para cezası olacaktır.
KAMUYA YARARLI İŞTE ÇALIŞTIRMA NEDİR?
Kamu hizmeti cezası olarak da bilinen, denetimli serbestlik kapsamında kamuya yararlı bir işte ücretsiz olarak çalıştırılma yükümlülüğü, yükümlünün ücretsiz olarak kamu kurumu veya kamu yararına hizmet veren bir kuruluşta, kurumun yürütmekte olduğu hizmete yardımcı işlerde çalıştırılarak toplumsal katılım ile yükümlünün iyileştirilmesini amaçlayan ve kamu düzeninin sağlanmasını esas alan bir yükümlülüktür.
Bu yükümlülük ile yükümlünün kurallara uyma becerisi ve çalışma disiplini kazanması, başkalarının haklarına saygı göstermesi, zamanı planlaması, bir meslek edinerek kendi işini kurması veya bir iş edinmesi amaçlanmaktadır.

Kamuya yararlı işte çalıştırma cezası, mahkumun topluma faydalı bir iş yapmasını sağlamakta ve toplumda yerine getirilecek bazı görevleri yaparak suçunun cezasını çekmesine yardımcı olmaktadır. Kamuya yararlı işler arasında park ve bahçelerin bakımı, kamu binalarının temizliği, sokakların temizliği ve benzeri işler bulunabilir. Gün geçtikçe uygulaması daha çok artan şekilde ülkemizde çoğunlukla yükümlüler; ağaç dikimi, park ve bahçe düzenlemesi, çevre temizliği, kütüphane ve arşiv çalışmaları, boya, tamirat, tadilat, temizlik, görme engelli bireylerin faydalanabilmesi için sesli kitap okuma uygulamaları vb. hizmetlerde kamu yararına ücretsiz olarak çalışmaktadır.
ADLİ PARA CEZASININ KAMUYA YARARLI İŞTE ÇALIŞTIRILMAYA ÇEVRİLMESİ
5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 106. Maddesinde adli para cezasının kamuya yararlı işte çalıştırmaya çevrilmesine ilişkin düzenleme şu şekildedir:
“Hükümlü, tebliğ olunan ödeme emri üzerine belli süre içinde adli para cezasını ödemezse, Cumhuriyet savcısının kararı ile ödenmeyen kısma karşılık gelen gün miktarı hapis cezasına çevrilerek, hükümlünün iki saat çalışması karşılığı bir gün olmak üzere kamuya yararlı bir işte çalıştırılmasına karar verilir. Günlük çalışma süresi, en az iki saat ve en fazla sekiz saat olacak şekilde denetimli serbestlik müdürlüğünce belirlenir. Hükümlünün, hakkında hazırlanan programa ve denetimli serbestlik görevlilerinin bu kapsamdaki uyarı ve önerilerine uymaması hâlinde, çalıştığı günler hapis cezasından mahsup edilerek kalan kısmın tamamı açık ceza infaz kurumunda yerine getirilir.”
Kamu yararına ücretsiz çalıştırılma ya da diğer adıyla kamu hizmeti cezasına;
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu madde 50/1-f gereği kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırımlar olarak
5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun madde 105/A gereği denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezaların infazında ve
5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun madde 106/3 gereği Adlî Para Cezasının kamuya yararlı işte çalıştırmaya çevrilmesinde hükmedilebilmektedir.
Para cezasının kamuya yararlı işte çalıştırmaya çevrilmesinde 6411 sayılı Kanun’un 5. Maddesi ile gelen değişiklik ile birlikte 5275 sayılı Kanun’un 19/3 maddesine göre adli para cezasından çevrilen hapsin infazında hükümlüye öncelikle çağrı kâğıdı gönderilmesi gerekmektedir. Bu çağrı ile birlikte hükümlüye 10 gün zarfında teslim olmak istediği herhangi bir Cumhuriyet Başsavcılığına müracaat etmesi, müracaat etmediği takdirde kamuya yararlı bir işte çalıştırılma kararına uymamış sayılacağı hakkında yakalama emri düzenlenerek hapis cezasını açık ceza infaz kurumunda infaz edeceği hususları ihtar olunur.
Bu durumda kamuya yararlı işte çalıştırılma kararına uyulmaması halinde hükümlü Açığa Ayrılma Yönetmeliği 5/1-c maddesi gereğince cezasını bihakkın yani şartlı tahliye uygulanmaksızın infaz edecektir.
Hükümlü yakalama emri üzerine yakalandığında, adli para cezasının tamamını veya ödemediği taksitlerin tamamını öderse, derhal serbest bırakılmakta, kamuya yararlı işte çalıştırılma tedbiri ya da denetimli serbestliğine derhal son verilmektedir. Yine hapis yattığı veya kamuya yararlı işte çalıştığı günlerin dışındaki günlere karşılık gelen parayı öderse hapisten çıkartılacak veya kamuya yararlı işte çalıştırılma sona erecektir.
Gün geçtikçe değişen ve adeta canlı bir organizma gibi genişleyen infaz hukuku, hükümlülerin hukuki destek almaksızın hareket etmeleri durumunda birtakım zorluklar yaşamalarına sebep olmaktadır. Cezaların infazında sürelere dikkat edilerek adli para cezalarının diğer para cezalarından farklı olarak hapis cezasına çevrilebileceğinin unutulmamasını ve alanında uzman kişilerden konu ile ilgili hukuki yardım alınmasını tavsiye ederiz.
Av. Cevdet YILMAZ
Commentaires